شروع کار در بازارهای وسیع همیشه ترسناک است. تصور کنید می‌خواهید یک فروشگاه آنلاین ایجاد کنید و رقیب‌هایتان، فروشگاه‌هایی شناخته شده با میلیاردها تومان زیرساخت هستند. دیده شدن و رسیدن به فروشی قابل توجه، در این بازارها ناممکن به نظر می‌آید. در چنین موقعیت‌هایی، بهترین راه حل، رفتن به سراغ بازار جاویژه یا niche market است.
نیچ مارکت یا بازار جاویژه به بازاری گفته می‌شود که در آن، محصولات و خدماتی با تمرکز روی یک نیاز یا موضوع خاص عرضه می‌شود. این بازارها به دلیل تمرکز بر روی یک موضوع خاص، به مشتریان با سلایق و نیازهای مشابه خدمت می‌کند و برای فروشندگان نیز امکان ایجاد پروموشن‌های مستقیم و ساده‌تر وجود دارد. به عنوان مثال، بازار غذایی وگان، بازار لباس‌های سنتی، بازار الکترونیک خرید و فروش لوازم ورزشی و غیره، نمونه‌هایی از نیچ مارکت ها هستند.
Niche market چیست؟
به بخشی از بازاری بزرگتر که روی نیازی خاص و گروه هدفی به خصوص متمرکز بوده و با هویت مستقل خود از بازار کلی تر متمایز می‌شود، بازار جاویژه یا نیچ مارکت می‌گویند. داشتن خلاقیت و تحقیق دقیق، حرف اول را در انتخاب یک بازار جاویژه‌ی مناسب می‌زند.
به بخشی از بازاری بزرگتر که روی نیازی خاص و گروه هدفی به خصوص متمرکز بوده و با هویت مستقل خود از بازار کلی تر متمایز می‌شود، بازار جاویژه یا نیچ مارکت می‌گویند.
یک بازار جاویژه می‌تواند با یک یا چند عدد از خصوصیات زیر، خود را از رقبا متمایز کند:
- منطقه جغرافیایی
- سبک زندگی
- مناسبت
- حرفه
- سبک
- فرهنگ
- فعالیت یا علاقه‌مندی
- رفتار
- نیاز
- جامعه آماری
- اضافه یا کم کردن امکانات
- و…
بازار جاویژه، با هویتی که برای خود می‌سازد، از دیگران متمایز می‌شود. حقیقت این است که هرچه به نیاز یا علاقه‌ی به خصوص‌تری بپردازید، گروه هدفتان را بیشتر جذب خواهید کرد.
فردی را تصور کنید که عاشق پیراهن‌های مردانه است و فروشگاهی پیدا می‌کند که تنها پیراهن‌های مردانه می‌فروشد. در بلاگ این فروشگاه می‌تواند ده‌ها مطلب مرتبط با علایق و درگیری‌های روزمره‌ی خود پیدا کند. حالا دیگر جذب این شخص به فروشگاه تنها به کیفیت محصول شما بستگی دارد.
چطور یک نیچ مارکت انتخاب کنیم؟
- علایق و نقاط قدرت خود را پیدا کنید.
- تحقیق کنید.
- مشتری ایده‌آل خود را بشناسید.
- دست به آزمون و خطا بزنید.
1.علایق و نقاط قدرت خود را پیدا کنید.
اولین در قدم در راه اندازی هر کسب و کاری، شاخت خود و تیمتان است. شما باید بدانید:
- توانایی ارائه‌ی چه محصول و خدماتی را دارید؟
- نقاط قوتتان به عنوان یک کارآفرین چیست؟
- توانایی حل چه مشکلاتی را دارید؟
- در چه چیز مهارت مثال زدنی دارید؟
- در چه مورد اطلاعات زیاد یا به کسب اطلاعات در خصوص آن علاقه دارید؟
بازار جاویژه فرصت مناسبی برای تمرکز بر همکاری با افراد و فعالیت در حوزه‌ی مورد علاقه‌ی شما است؛ البته اگر از وجود مشتریان و مخاطبان برای آن مطمئن باشید.
2.تحقیق کنید.
حالا که علاقه مندی‌ها و توانایی‌های خود را می‌شناسید، نوبت تحقیق کردن است. تحقیقات بازار به شما کمک می‌کنند تا میزان سوددهی یک بازار، رقبای موجود در آن و در نهایت پتانسیل آن بازار را بهتر متوجه شوید. در تحقیقات خود، حتماً به نکات زیر توجه کنید:
- بازار جاویژه‌ای که همین الان رقبای قدری در آن فعال هستند، احتمالاً انتخاب خوبی نیست.
- بازاری که در لحظه هیچ رقیبی در آن فعالیت نمی‌کند، یا بازار بکر و پرپتانسیلی است یا قبل از شما افراد زیادی در آن شکست خورده‌اند.
- وجود چندین رقیب که هیچ کدام اکثریت بازار را در دست ندارند، می‌تواند نشانه‌ی سودمند بودن بازار باشد.
- اگر کلمات کلیدی مرتبط با نیچ مارکت مدنظر شما زیاد جست و جو شده باشند، نشان دهنده‌ی تقاضا برای آن است.
3.مشتری ایده‌آل خود را بشناسید.
یکی دیگر از مراحل انتخاب یک نیچ مارکت، شناخت مشتریان است. مشتری ایده‌آل شما، چه خصوصیاتی دارد؟ دقیقاً چه نیازهایی از او را می‌توانید برآورده کنید؟ چه علایق به خصوصی از او، در کسب و کار شما یافت می‌شود؟
حقیقت این است که بازار جاویژه اغلب بازاری بسیار شخصی است. شناخت دقیق مشتری ایده‌آل، به شما کمک می‌کند تا در کسب و کار خود موفق باشید. حتی دانستن این که گروه هدف شما، چه علایق مشترکی خارج از آن بازارجاویژه دارند، می‌تواند بعداً در تبلیغات به شما کمک کند.
4.دست به آزمون و خطا بزنید.
هیچ وقت تصور نکنید که همه چیز را می‌توانید پیش بینی کنید. دقیق ترین استراتژی‌های بازاریابی هم می‌توانند در مرحله‌ی آزمون شکست بخورند. ممکن است بازار جاویژه‌ی مدنظر شما برخلاف پیشبینی‌هایتان اصلاً سودمند نباشد ولی با تغییری کوچک در آن، بتوانید به موفقیت چشمگیری دست پیدا کنید. شاید لازم باشد از شر بخش‌هایی از محصولات خود خلاص شوید، یا بخش‌هایی را به آن اضافه کنید. حتی آماده باشید که پروژه‌ی خود را به کلی دگرگون کنید.
فواید نیچ مارکت
هدف گرفتن یک نیچ مارکت، خوبی‌های خودش را دارد:
- رقابت کمتر
- تلاش‌های متمرکزتر
- تخصص زیاد
- مشتریان وفادار
هرچه بازار جاویژه‌ی مد نظر شما تخصصی تر و جزئی تر باشد، رقابت کمتری در آن وجود خواهد داشت. این موضوع باعث می‌شود که آسان تر بتوانید نبض بازار را در دست بگیرید. همچنین بازار کم رقیب، به شما اجازه‌ی تعیین قیمت بازار را می‌دهد.
علاوه بر این، انتخاب یک بازارجاویژه به معنای آن نیست که تا ابد در همان حوزه فعالیت خواهید کرد. می‌توانید نوع خاصی از پوشاک را با کیفیتی مثال زدنی تولید کنید و بعد از موفقیت در آن، دایره‌ی فعالیت خود را گسترده تر کنید. افراد راحت تر به دیگر پوشاک شما اعتماد می‌کنند اگر از کیفیت پیراهن‌های شما مطمئن باشند.
یک مشکل بازارهای جاویژه
بزرگترین مشکل بازارهای جاویژه وابستگی است. شرکت‌های بزرگ همیشه از وابسته بودن به تعداد قلیلی از محصولات، می‌ترسند. این که به یک یا چند کالا برای فروش وابسته باشید، باعث می‌شود به محض پایین آمدن تقاضا برای آن محصول، زمین بخورید. علاوه بر آن یک رقیب خوش فکر، می‌تواند با از شما پیشی گرفتن در آن محصولات، به آسانی از معادله خارجتان کند.
موفقیت شما در یک نیچ مارکت یعنی جذب رقبای تازه وارد به آن بازار. کلید موفقیت پس از فعالیت در یک بازار جزئی، داشتن برنامه‌ای دقیق برای گسترده تر شدن پس از موفقیت است. تا ابد نمی‌توانید در یک بازار جزئی فعالیت کنید، پس از آن به عنوان ابزاری برای دیده شدن استفاده کنید.
کلید موفقیت پس از فعالیت در یک بازار جزئی، داشتن برنامه‌ای دقیق برای گسترده تر شدن پس از موفقیت است.
چند نمونه از نیچ مارکت‌های موفق:
Happiness Abscissa
این فروشگاه از یک عصب شناس برای انتخاب رایحه‌هایی که احساس سلامت و خوشحالی می‌دهند، کمک می‌گیرد. شمع‌ها، صابون‌ها و عطرهای این فروشگاه، از مجموعه‌ای از این رایحه‌ها استفاده می‌کنند.
UNTUCKit
این خط تولید پوشاک، یک گروه به خصوص از افراد را هدف می‌گیرد: افرادی که نمی‌خواهند پیراهنشان را داخل شلوارشان بگذارند. پیراهن‌های این فروشگاه برای بیرون گذاشتن از شلوار طراحی شده‌اند.
Glorious PC Gaming Race
همه‌ی نیچ مارکت‌ها نباید خیلی خاص یا عجیب باشند. این فروشگاه به سبب این که تنها تجهیزات بازی با رایانه را می‌فروشد، یک نیچ مارکت را هدف گرفته و بسیار هم موفق است.
بازار جاویژه ( نیچ مارکت) در صنعت آموزش:
نیچ مارکت در صنعت آموزش به یک بازار خاص اشاره دارد که توسط تعداد محدودی از فروشندگان خدمات آموزشی به عنوان مشتریان هدف مد نظر قرار می‌گیرد. این بازار به دلیل تمرکز بر روی یک موضوع خاص، تخصصی بودن و نیاز به آموزش‌هایی با سطح بالا و اختصاصی برای رفع نیازهای مشتریان، می‌تواند برای فروشندگانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، فرصتی بسیار ارزشمند باشد.
با توجه به اینکه در نیچ مارکت‌ها رقابت کمتر است، فروشندگان می‌توانند به شکلی اختصاصی و شخصی‌سازی شده، خدمات آموزشی خود را به مشتریان ارائه دهند و در نتیجه، افزایش اعتبار و محبوبیت خود را در بازار تقویت کنند. همچنین، در نیچ مارکت‌ها، می‌توان قیمت‌ها را بالاتر برد و درآمد بیشتری کسب کرد.
به‌طور کلی، این رویکرد برای فروشندگانی که به صورت تخصصی و حرفه‌ای در زمینه آموزش فعالیت می‌کنند، می‌تواند یک راهکار بسیار موثر برای توسعه کسب‌وکار و به دست آوردن بازار ثابت باشد.
چه زمانی باید سراغ نیچ مارکت برویم؟
کسب و کارهای مختلفی در نیچ‌های مختلف بازار فعالیت می‌کنند. برای شروع فعالیت در یک نیچ خاص، شما باید به دنبال نیازهای بازار و نقاط ضعف رقبا باشید. در ادامه می‌توانید چند نکته مهم برای شروع فعالیت در یک نیچ را مرور کنید:
- شناخت مشتریان: برای ورود به یک نیچ خاص، شما باید به دنبال مشتریان و نیازهایشان باشید. شما می‌توانید با تحقیق در بازار و صحبت با افرادی که در این نیچ فعالیت می‌کنند، به شناخت بهتری از مشتریان و نیازهایشان برسید.
- تحلیل رقبا: بررسی رقبا و نقاط ضعف و قوت آن‌ها به شما کمک می‌کند تا استراتژی مناسبی برای رقابت با آن‌ها پیدا کنید.
- مشخص کردن نقاط قوت خود: برای ورود به یک نیچ خاص، شما باید بدانید که چه نقاط قوتی دارید و چگونه می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید تا برای مشتریان جذاب باشید.
- بررسی قابلیت سودآوری: قبل از ورود به یک نیچ، باید اطمینان حاصل کنید که توانایی سودآوری در این نیچ وجود دارد. برای این کار، می‌توانید با تحلیل درآمد و هزینه‌های مورد نیاز، برآورد سودآوری را انجام دهید.
- رشد بازار: برای موفقیت در یک نیچ، شما باید به دنبال رشد بازار در آینده باشید. برای این کار، می‌توانید با بررسی تاریخچه رشد بازار و تحلیل روند رشد بازار در آینده، به پیش بینی رشد بازار بپردازیم.
آیا همیشه به صورت نیچ مارکت فعالیت کنیم؟
نه، شما نیازی ندارید همیشه در نیچ مارکت فعالیت کنید. در واقع، انتخاب بازار هدف برای فعالیت شما باید بر اساس تحقیقات بازار، محصول یا خدماتی که ارائه می دهید، منافع و نیازهای مشتریان شما و همچنین رقبای شما انتخاب شود.
به طور کلی، در یک بازار بزرگ و عمومی فعالیت کردن در نیچ مارکت می تواند به شما کمک کند تا بتوانید روی مخاطبانی که به محصول یا خدمات شما نیاز دارند، تمرکز کنید. اما در بعضی موارد، فعالیت در بازاری خاص و محدود تر می تواند برای شما بهتر باشد، به عنوان مثال اگر شما محصول یا خدمات خاصی را ارائه می دهید که برای یک بازار خاص و مشخص مفید است، در این صورت بهتر است در آن نیچ مارکت فعالیت کنید.
بنابراین، توصیه می شود که قبل از شروع فعالیت در بازاری خاص، به دقت تحقیق کنید و از روی داده ها تصمیم بگیرید.
سخن آخر
بازارهای جاویژه محلی برای ارتباطی نزدیک‌تر با مشتریان و به نمایش گذاشتن تخصص و خلاقیت هستند. قبل از ورود به این بازارها خوب فکر کنید و نمونه‌های موفق آن را به طور کامل بررسی کنید تا نتیجه‌ی مطلوبی بگیرید.