هوش رقابتی، نظارت قانونمند بر محیط رقابتی که کسب و کارها و شرکت ها در آن فعالیت و رقابت می کنند با این هدف که تصمیمات درست و کاربردی برای به دست آوردن یک رقابت پایدار بگیریم. هوش رقابتی یکی از مفاهیم مهم مدیریت تلقی میشه و با فرهنگ شرکت های در حال توسعه ارتباط زیادی دارد.
افزایش هوش رقابتی باعث میشه شرکت ها اطلاعات محیط اطراف خودشون رو سریع تر و با دقت بالایی تجزیه و تحلیل کنند و نتایج به دست آمده را ذخیره کند و در موارد لازم در اختیار مدیر ها و تصمیم گیرنده ها بذارن، این کار باعث تبادل اطلاعات و دانش در یک کسب و کار می شه و اثربخشی زیادی بر تفکر و تصمیم گیری داره.
هوش
با اجرای هوش رقابتی مدیر های اجرایی درک بهتری نسبت به رقبا و محیط رقابت و بازار هدف خودشون پیدا می کند و نقاط قوت و ضعف رقیب ها را بررسی می کنند و یک برنامه کاربردی تنظیم می کنن که گام به گام پیش برن. یک شرکت یا سازمان که تصمیم بگیره باهوشانه عمل کنه باید استراتژی و برنامه رقیب های خودش رو بهتر و سریع تر پیش بینی کند و از شکست و موفقیت آنها نکته های خیلی زیادی یاد بگیرد و این امکان را برای صاحبان خودش به وجود بیاره که با آگاهی بیشتری تصمیمات مهم را بگیرن.
انواع هوش رقابتی
هوش رقابتی به چهار قسمت قابل تقسیم هست:
شناخت تجاری و بازاریابی
شامل اطلاعاتی میشه که مربوط به مشتری ها ،تامین کننده ها ،
توزیع کننده ها ،خریدار ها و تجزیه و تحلیل اون اطلاعات هست.
شناخت از وضعیت رقیب ها
این قسمت تمرکز ما روی موضوعاتی هست مثل سیاست های
قیمت گذاری و محصول هایی که باید جانشین بشن و سیاست‌های توسعه رقبا.
شناخت فناوری و تکنیک های مرتبط
این قسمت مربوط به تحقیقات اولیه و کاربردی ،فرآیندها و کارهای معمول و درست و حق اختراع درباره کسب و کار مربوط میشه.
شناخت راهبردی و اجتماعی
شامل اطلاعاتی مثل قوانین، مسائل مالی و مالیاتی ،مسائل سیاسی و اقتصادی و جنبه های اجتماعی و منابع انسانی هست.
در دنیای امروز اگر شرکتی توان رقابتی داشته باشه اساس بقای این شرکت یا کسب و کار محسوب میشه. و اینکه داشتن توان رقابتی و حفظ اون به اطلاعات زیاد و دانش کافی نیازمند ،در حقیقت اطلاعات یکی از موارد مهم استراتژیک و ابزار بازاریابی محسوب میشه .پس در شرایط فعلی هوش رقابتی به شرکت ها و کسب و کار ها کمک میکنه تا تصمیمات خودشون را با شناخت بیشتر درباره محیط اطراف و همه اموری که مربوط به اون هست مثل بازاریابی، تحقیق و توسعه ،سرمایه‌گذاری و راهبردهای کسب و کار،اتخاذ کنن.
هوش رقابتی و مسیر دائم
هوش رقابتی یک مسیر مداوم هست که اطلاعات کاربردی رو به مدیر های اجرایی می ده .هدف اصلی اون به دست آوردن داده ها و اطلاعات درباره محیط رقبا و بازار هدف است، پس اگر بخواد موثر عمل کنه به جز اینکه به اطلاعات پیرامون رقیب ها احتیاج داره به اطلاعاتی درباره گرایش های محیطی از قبیل گرایش به صنعت ،گرایش قانونی و نظارتی ،گرایش بین المللی، تغییرات فناوری ،تغییرات سیاسی و شرایط اقتصادی هم احتیاج داره.
تمرکز اصلی هوش رقابتی روی تصمیم گیری هست ولی حیطه اون خیلی بزرگ و گسترده هست و شامل تحقیق و جستجو درباره توانایی های رقبا تحلیل سرمایه گذاری مشترک با رقبا و برنامه‌های آینده اونها ،راهبردهای بازار یا خطوط تولید میشه .این هوش بیشتر برای آگاهی از محیط فعلی بازار و پیش بینی محیط آینده بازار و تحلیل عوامل اقتصادی وسیاسی و فناوری اطلاعات که مرتبط با کسب و کار شخص هست، می باشد و همه زمینه هایی که یک رقیب در بازار فعلی ممکن است آسیب پذیر باشه و راه حل هایی که برای رفع مشکل خودش ارائه می دهد را بررسی می کند.
هوش تجاری
هوش تجاری میاد همه حرکت هایی که امکان داره یک شرکت رقیب انجام بده و ،وضعیت خودش رو بهتر کنه یا ناخواسته به خطر بیفتد را بررسی می‌کند .اطلاعات کافی برای تصمیم گیری و حل مشکل مشکلات و مسائلی که برای یک شرکت یا کسب و کار پیش میاد رو جستجو می کند ومیاد بزرگترین رقبای ما در بازار به ما نشون میده، تمام عملکرد آنها را کنترل و نظارت می‌کند وهمینطور همه نقاط ضعف و قوت شرکت های رقیب رو به ما نشون میده.
مراحل پیاده سازی هوش رقابتی
برای عملی کردن و استفاده از هوش رقابتی چهار مرحله وجود دارد.
مرحله اول : برنامه ریزی کردن و هدایت
در این مرحله همه عوامل اصلی محیطی را بررسی می کنیم. یک سری جلسات مشاوره منظم با مدیرهای بخش اطلاعات برقرار می‌کنیم تا فعالیت هوش رقابتی را برای تامین نیازهای اصلی و واقعی شرکت تنظیم کنیم. بعد فعالیت های شرکت را روزانه مدیریت می‌کنیم و برای تنظیم و کنترل محیط بیرون از شرکت ،جمع آوری، مرتب‌سازی و ذخیره کردن اطلاعاتی که بدست میاریم یک روش کاربردی در نظر میگیریم.و در آخر اینکه فعالیت هایی که در جهت رفع نیازهای واقعی انجام می شن رو تنظیم می‌کنیم.
مرحله دوم : به دست آوردن اطلاعات
در این مرحله به کمک منبع های اطلاعاتی مختلف مثل :مصاحبه ،ایجاد ارتباط با کارمند های همه قسمت های شرکت ،کنفرانس ها ،نمایشگاه ها سمینارها، اینترنت، روزنامه، مجلات، تاریخچه شرکت ها ،تحقیقات گذشته اطلاعات جدیدی به دست میاریم و آن ها را طبقه بندی می کنیم.
مرحله سوم: تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این مرحله هدف ما تجزیه و تحلیل هوشمند اطلاعات هست تا اطلاعات کاربردی و مفید رو به دست بیاریم.
مرحله چهارم: انتشارات اطلاعات
حالا که اطلاعات رو تجزیه و تحلیل کردیم، آنها را در اختیار مدیر ها قرار می دهیم تا در زمان تصمیم گیری و انتخاب روند درست پیشبرد شرکت از اطلاعات استفاده کنن.
اگر خوب دقت کنیم هوش تجاری ،هوش رقابتی رو دربرمی‌گیره. تفاوت اصلی بین هوش تجاری و رقابتی اطلاعاتی هست که تجزیه و تحلیل می شوند و عامل های مهمی را برای به دست آوردن استراتژی و تصمیم‌گیری ایجاد می‌کنن. هوش رقابتی قسمتی از هوش تجاری محسوب میشه و یک نقش استراتژیک دارد و هدف از آن تجزیه و تحلیل اطلاعات با توجه به فرایندهای تصمیم‌گیری در محیط خارج از شرکت یا کسب و کار هست.
هوش رقابتی و دنیای امروز
در دنیای امروز هوش رقابتی یک مفهوم جدید برای مدیریت شرکت ها و کسب و کار ها محسوب میشه ،همه مدیر ها از آن استفاده نمی‌کنن ولی باید این واقعیت را قبول کرد که هوش رقابتی میتونه معادلات موفقیت و شکست یک شرکت را تغییر بده .پس مدیری موفق و اثربخش هست که در کسب و کار خودش از هوش رقابتی استفاده کنه و در زمان تصمیم گیری به عناصر رقابتی دقت زیادی داشته باشد.