بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ ، بازاریابی چند سطحی . بازاریابی شبکه‌ای؛ فرصت پولسازی یا یه بازی بی‌پایان؟
خب، بیاید رو راست باشیم! این روزا هر کسی حداقل یه بار یه پیشنهاد وسوسه‌کننده برای ورود به بازاریابی شبکه‌ای شنیده. از اون حرفای معروف که میگن: “یه فرصت عالی برای پولدار شدن، رئیس خودت باش، از خونه کار کن، فقط کافیه دو نفر بیاری، اونا هم دو نفر بیارن و یهو درآمدت میلیونی می‌شه!”
حالا سوال اصلی اینه: واقعاً این مدل کسب‌وکار یه فرصت خفن برای پول درآوردنه یا یه تله که یه عده همیشه بازنده‌ن؟
بیاید بدون تعارف این ماجرا رو بررسی کنیم!
بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ چیه و چجوری کار می‌کنه؟
تو این روش، یه شرکت به‌جای اینکه پول تبلیغات بده، میاد از قدرت ارتباطات آدم‌ها استفاده می‌کنه. یعنی چی؟ یعنی محصولاتش رو می‌سپره دست آدم‌ها تا بفروشن و سود بگیرن.
حالا کِی پول درمیاری؟ وقتی خودت محصول بفروشی یا وقتی آدمای جدیدی رو وارد این سیستم کنی و اونا بفروشن! یعنی هرچی تیمت بزرگ‌تر بشه، سودت هم بیشتر می‌شه.
پس دوتا روش اصلی برای درآمدزایی داری:
✔ فروش محصول → هرچقدر محصول بیشتری بفروشی، بیشتر سود می‌کنی.
✔ ساخت تیم فروش → هرکی رو بیاری تو مجموعه و اونم بفروشه، یه درصدی از فروشش به تو هم می‌رسه.
حالا نکته اینجاست: کدوم بیشتره؟ فروش محصول یا جذب آدمای جدید؟
فرق بازاریابی شبکه‌ای با شرکت‌های هرمی
این قسمت مهمه! خیلیا فکر می‌کنن بازاریابی شبکه‌ای همون شرکت‌های هرمیه، ولی یه فرق اساسی دارن:
بازاریابی شبکه‌ای → محصول واقعی داره، یعنی کالا یا خدماتی که مردم بهش نیاز دارن و خریدنش توجیه داره.
شرکت‌های هرمی → معمولاً محصول خاصی ندارن! یا اگه هم دارن، محصولشون فقط بهونه‌س، قیمتش الکی بالاست و هدف اصلیشون عضوگیریه. تو این سیستم، نفرات اول همیشه سود می‌کنن و بقیه آخرش می‌مونن با یه مشت جنس که هیچ‌کس نمی‌خره!
پس یادت باشه، اگه شرکتی بیشتر از اینکه روی فروش محصول تمرکز کنه، روی جذب آدمای جدید تأکید داشت، بدون یه جای کارش می‌لنگه!
چجوری بفهمیم یه شرکت بازاریابی شبکه‌ای معتبره؟
اگه یکی اومد و گفت “یه کار پولساز دارم، بیا توی یه جلسه آشنا بشی!” حواستو جمع کن و این چند تا مورد رو چک کن:
محصول داره؟ محصولش چیه؟ واقعاً به درد مردم می‌خوره یا فقط دارن یه چیزی می‌فروشن که وجودش توجیه نداره؟
تمرکز روی فروشه یا عضوگیری؟ اگه می‌بینی همه دارن راجع به این حرف می‌زنن که “فقط دو نفر بیار، بعدش دیگه میلیاردر می‌شی!” شک کن!
مجوز داره؟ تو ایران شرکتای بازاریابی شبکه‌ای باید مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته باشن.
قیمت محصول منطقیه؟ اگه قیمت محصولی که می‌فروشن خیلی بالاتر از قیمت بازار باشه، بدون که یه کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه‌س!
چرا بعضیا عاشق بازاریابی شبکه‌ای‌ن؟
رئیس خودتی → یعنی ساعت کاری، میزان فروش و درآمدتو خودت تعیین می‌کنی.
نیازی به سرمایه زیاد نداری → برخلاف بیزینسای دیگه، نیازی به اجاره دفتر و سرمایه بالا نیست.
اگه بلد باشی، می‌تونی درآمد خوبی داشته باشی → اگه تو کار فروش و مذاکره مهارت داشته باشی، می‌تونی خوب پول دربیاری.
فرصت رشد نامحدود داری → یعنی اگه تیم درستی بسازی، می‌تونی درآمدت رو تصاعدی افزایش بدی.
چرا بعضیا از بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ فراری‌ن؟
درآمد پایدار نیست → یه ماه فروش داری، یه ماه نه! باید همیشه دنبال مشتری جدید باشی.
خیلیا آخرش هیچی گیرشون نمیاد → طبق آمار، ۷۵٪ آدمایی که وارد این کار می‌شن، هیچ‌وقت به درآمد بالا نمی‌رسن!
یه جورایی باید از آشناها و فامیل فروش کنی! → و این موضوع ممکنه باعث دلخوری و از بین رفتن روابطت بشه.
خیلی از شرکتا فقط دنبال عضوگیری‌ان! → به‌جای فروش محصول، فقط می‌خوان عضوهای جدید وارد کنن که پول بیارن تو سیستم.
چند تا از شرکت‌های معروف بازاریابی شبکه‌ای تو دنیا
Amway → یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین شرکتای بازاریابی شبکه‌ای که محصولات آرایشی و بهداشتی داره.
Herbalife → تولیدکننده محصولات تغذیه‌ای و مکمل‌های ورزشی.
Mary Kay → برندی مشهور در حوزه لوازم آرایشی.
Avon → یکی از پیشگامای فروش مستقیم لوازم آرایشی و بهداشتی.
این شرکتا چون محصولاتشون واقعاً مصرفی و پرطرفدارن، تونستن رشد کنن و دوام بیارن.
آیا بازاریابی شبکه‌ای ارزش امتحان کردن داره؟
اگه محصول واقعی و باکیفیت داره، قیمتش منطقیه و روی فروش تمرکز داره، می‌تونه یه فرصت خوب باشه.
اما اگه بیشتر از فروش محصول، روی جذب آدمای جدید تأکید می‌کنه، احتمالاً یه سیستم هرمیه که به درد نمی‌خوره.
پس قبل از ورود به هر شرکتی، حتماً تحقیق کن و گول وعده‌های “یه شبه پولدار شو!” رو نخور.
یادت باشه، هیچ پولی مفتی و بدون زحمت درنمیاد!
آیا بازاریابی شبکه‌ای برای کسب‌وکار شما مناسبه؟
خب، بیاید اینجوری نگاه کنیم: بازاریابی شبکه‌ای یه ابزار قدرتمنده، اما نه برای همه‌ی کسب‌وکارها! بعضی از بیزینس‌ها می‌تونن از این مدل فروش بیشترین استفاده رو ببرن و یه سری دیگه، بهتره سراغ روش‌های دیگه برن.
حالا سوال اینه: چه کسب‌وکارهایی می‌تونن از بازاریابی شبکه‌ای بیشترین سود رو ببرن؟
کسب‌وکارهایی که بازاریابی شبکه‌ای براشون جواب می‌ده
محصولات مصرفی و تکرارشونده
بیشتر شرکتای موفق توی بازاریابی شبکه‌ای محصولاتی دارن که مدام مصرف می‌شن و مشتریا مجبور می‌شن دوباره و دوباره بخرن. مثل:
محصولات آرایشی و بهداشتی (کرم، شامپو، عطر و…)
مکمل‌های غذایی و ورزشی
مواد غذایی ارگانیک یا سالم (دمنوش، چای، قهوه، ویتامین‌ها)
محصولات تمیزکننده‌ی خانگی
چرا؟ چون وقتی مشتری یه محصول مصرفی رو بخره و ازش راضی باشه، احتمال خرید مجددش زیاده! این یعنی یه درآمد پایدار برای سیستم بازاریابی شبکه‌ای.
محصولات خاص و متمایز
محصولاتی که مردم بهش نیاز دارن، اما نمی‌تونن راحت توی فروشگاهای عادی پیدا کنن، گزینه‌های خوبی برای بازاریابی شبکه‌ای هستن. مثل:
محصولات گیاهی خاص (کرم‌های گیاهی، روغن‌های طبیعی)
لوازم پزشکی و سلامت محور (مثل دستگاه‌های تصفیه آب و هوا)
لباس‌ها و اکسسوری‌های خاص و یونیک
چرا؟ چون مردم دوست دارن چیزای جدید و خاصو امتحان کنن، و این روش کمک می‌کنه که محصولات از طریق معرفی افراد، دست‌به‌دست بشه.
خدمات و اشتراک‌های ماهانه
بعضی از خدمات می‌تونن مدل فروش چندسطحی رو برای جذب مشتری بیشتر اجرا کنن، مثل:
خدمات باشگاه‌های ورزشی و سلامتی
اشتراک‌های دیجیتالی (دوره‌های آموزشی آنلاین، اپلیکیشن‌های خاص)
خدمات زیبایی و آرایشگاه‌ها
چرا؟ چون مشتریا می‌تونن علاوه بر استفاده‌ی خودشون، دوستاشونو هم بیارن و یه درآمد جانبی داشته باشن.
کسب‌وکارهایی که بهتره سراغ بازاریابی شبکه‌ای نرن
محصولات گرون و لوکس
اگه محصول شما لوکس باشه و مردم فقط یه بار در عمرشون بخرن، پس این روش زیاد جواب نمی‌ده. مثل:
ساعت‌های لوکس
ماشین و املاک
جواهرات خاص
چرا؟ چون این مدل محصولات مشتری محدودی دارن و فروش زیادشون با این روش خیلی سخت می‌شه.
محصولاتی که نیاز به تجربه‌ی حضوری دارن
بعضی از محصولا رو باید حضوری امتحان کرد تا خرید کرد، مثل:
مبلمان و وسایل دکوراسیون
ماشین‌آلات صنعتی
لوازم الکترونیکی پیچیده
چرا؟ چون مردم معمولاً دوست دارن این محصولا رو از نزدیک ببینن و امتحان کنن، پس بازاریابی شبکه‌ای نمی‌تونه تجربه‌ی خوبی رو ایجاد کنه.
چرا یه کسب‌وکار باید بازاریابی شبکه‌ای رو انتخاب کنه؟
کاهش هزینه‌های تبلیغات → به‌جای اینکه هزینه‌ی تبلیغات و بازاریابی بدی، می‌تونی فروشنده‌های مستقل داشته باشی که به ازای فروش، سود می‌گیرن.
دسترسی سریع‌تر به مشتری → وقتی افراد با تبلیغ دهن‌به‌دهن محصولتو معرفی کنن، سریع‌تر به بازار هدف می‌رسی.
رشد تصاعدی فروش → اگه یه تیم قوی از فروشنده‌ها تشکیل بشه، هر نفر می‌تونه چندین مشتری جدید بیاره و فروشو افزایش بده.
ایجاد وفاداری مشتری → مشتریا از کسی که بهش اعتماد دارن خرید می‌کنن، و این روش باعث ارتباط قوی‌تر بین مشتری و فروشنده می‌شه.
پس چی شد؟ استفاده کنیم یا نه؟
اگه محصولی داری که مصرفی، خاص و مناسب برای این مدل فروشه، بازاریابی شبکه‌ای می‌تونه برات یه روش عالی باشه.
اگه محصولت گرونه، نیاز به تجربه‌ی حضوری داره یا مشتریاش خیلی خاصن، بهتره سراغ روش‌های دیگه بری.
بازاریابی شبکه‌ای ابزار قدرتمندیه، اما فقط اگه درست و برای محصول درست استفاده بشه!
چطور برای شرکت‌تون سیستم بازاریابی شبکه‌ای راه‌اندازی کنید؟
اگه می‌خواید بازاریابی شبکه‌ای رو توی شرکت‌تون اجرا کنید، باید حسابی حواستون جمع باشه. این مدل فروش، اگه درست پیاده بشه، می‌تونه فروش شما رو منفجر کنه! ولی اگه اصولی انجام نشه، هم شرکت‌تون آسیب می‌بینه، هم اعتبارتون. پس باید اصولی و حرفه‌ای راه بیفتید.
حالا بریم سراغ مراحل راه‌اندازی بازاریابی شبکه‌ای توی کسب‌وکارتون:
۱. محصول مناسب رو انتخاب کنید
اولین و مهم‌ترین چیز، داشتن محصول یا خدمات مناسبه! بازاریابی شبکه‌ای برای هر محصولی جواب نمی‌ده. برای این کار، باید محصول شما این ویژگی‌ها رو داشته باشه:
مصرفی باشه → یعنی مشتری مجبور باشه دوباره و دوباره بخره (مثل مکمل‌های غذایی، لوازم آرایشی، محصولات بهداشتی، مواد غذایی ارگانیک)
با کیفیت باشه → اگه محصول خوب نباشه، مشتریا فقط یه بار خرید می‌کنن و بعدش کلاً می‌رن.
قیمت منطقی داشته باشه → نه خیلی ارزون که سود نداشته باشه، نه اون‌قدر گرون که مردم نتونن بخرن.
قابل ارسال و توزیع باشه → بتونید راحت به دست مشتری برسونید، بدون اینکه دردسر لجستیکی داشته باشید.
۲. مدل درآمدی رو طراحی کنید
خب، حالا باید سیستم کمیسیون‌دهی و درآمدزایی رو طراحی کنید. چطوری می‌خواید به فروشنده‌ها (بازاریاب‌ها) سود بدید؟ چند سطح می‌خواید داشته باشید؟ باید یه پلن درآمدی شفاف و عادلانه داشته باشید.
پورسانت فروش مستقیم → هر بازاریاب یه محصول رو بفروشه، یه درصد مشخصی از اون محصولو به عنوان سودش برمی‌داره.
پورسانت تیمی (لایه‌ای) → بازاریاب‌هایی که تیم تشکیل می‌دن، درصدی از فروش تیمشون رو هم دریافت کنن.
پاداش‌های ویژه → برای فروش‌های بالا، امتیازات خاصی در نظر بگیرید (سفر، هدیه، پورسانت بیشتر).
پلن درآمدی رو باید طوری طراحی کنید که افراد بیشتر به فروش محصول تمرکز کنن تا جذب افراد جدید. اگه بیشتر درآمد وابسته به عضوگیری بشه، شبیه شرکت‌های هرمی می‌شه که غیرقانونیه!
۳. پلتفرم و سیستم مدیریت شبکه رو بسازید
شما قراره یک سیستم فروش چندسطحی (MLM) رو مدیریت کنید، پس باید یه بستر آنلاین قوی داشته باشید که فروشنده‌ها بتونن ثبت‌نام کنن، کمیسیون‌شون رو ببینن، میزان فروششون رو چک کنن و سفارش‌ها رو ثبت کنن.
یک وبسایت و پنل کاربری بسازید که توش بشه عملکرد فروشنده‌ها، میزان پورسانت، فروش‌ها و وضعیت زیرمجموعه‌ها رو دید.
سیستم پرداخت کمیسیون داشته باشید که شفاف و منظم به حساب بازاریاب‌ها پرداخت بشه.
اپلیکیشن موبایل طراحی کنید که بازاریاب‌ها بتونن راحت‌تر مشتری‌ها رو پیدا کنن و فروش رو مدیریت کنن.
پیشنهاد: اگه بودجه‌ی زیادی ندارید، اول با یه سیستم ساده شروع کنید. مثلاً یه وبسایت وردپرسی با قابلیت‌های مدیریت کاربران و پرداخت کمیسیون. بعد که رشد کردید، می‌تونید یه پلتفرم اختصاصی بسازید.
۴. آموزش فروشنده‌ها (نتورکرها) رو جدی بگیرید
بدون آموزش، سیستم بازاریابی شبکه‌ای شما شکست می‌خوره! بازاریاب‌ها باید بدونن چطور محصول رو بفروشن، چطور مشتری پیدا کنن و چطور شبکه‌شون رو گسترش بدن.
دوره‌های آموزشی آنلاین و حضوری بذارید که فروشنده‌ها بدونن چطور تبلیغ کنن و چطور مذاکره کنن.
یک راهنمای جامع درست کنید که شامل استراتژی‌های فروش، نحوه‌ی معرفی محصول و مدیریت تیم باشه.
مربی‌های حرفه‌ای داشته باشید که افراد جدید رو راهنمایی کنن و انگیزه بدن.
گروه‌های پشتیبانی و انگیزشی بسازید توی تلگرام، واتساپ یا هر جای دیگه که افراد بتونن تجربه‌هاشون رو به اشتراک بذارن.
فروشنده‌هایی که آموزش نبینن، نمی‌تونن بفروشن و زود ناامید می‌شن. پس به این مرحله خیلی دقت کنید.
۵. تبلیغات و جذب افراد جدید
حالا که سیستم آماده‌ست، باید افراد رو جذب کنید. برای این کار، بهتره این روش‌ها رو امتحان کنید:
استفاده از شبکه‌های اجتماعی → یه صفحه اینستاگرام بسازید، درباره‌ی محصولات و روش‌های کسب درآمد محتوا بذارید.
وبینارها و جلسات آنلاین → آدم‌ها دوست دارن قبل از ورود به یه کار جدید، مطمئن بشن. وبینارهای رایگان برگزار کنید و درباره‌ی بازاریابی شبکه‌ای و کسب درآمد توضیح بدید.
تبلیغات دهان‌به‌دهان → اعضای اولیه‌ی شبکه رو تشویق کنید که دوستاشون رو بیارن و تیمشون رو بسازن.
ساختن محتوای آموزشی → مقالات، ویدیوها و پادکست‌های آموزشی درباره‌ی بازاریابی شبکه‌ای و محصولتون منتشر کنید.
۶. نظارت و بهینه‌سازی مداوم
عملکرد فروشنده‌ها رو بررسی کنید.
ببینید کدوم روش‌های بازاریابی بهتر جواب می‌ده.
نظرسنجی کنید که بازاریاب‌ها و مشتری‌ها از چه چیزی ناراضی هستن.
سیستم رو ارتقا بدید و اگه لازمه، پلن درآمدی رو بهتر کنید.
نکات طلایی که باید رعایت کنید
شفاف باشید: همه‌چیز رو از روز اول مشخص کنید. مبلغ کمیسیون، قوانین، نحوه پرداخت و شرایط عضویت.
قانونی باشید: حتماً از مشاور حقوقی کمک بگیرید که کسب‌وکارتون مورد تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت باشه.
تمرکز رو از جذب افراد بردارید و روی فروش محصول بذارید: شرکت‌هایی که فقط روی جذب افراد جدید تمرکز می‌کنن، خیلی زود شکست می‌خورن و غیرقانونی اعلام می‌شن.
به کیفیت محصول اهمیت بدید: مردم اگه محصولتون بد باشه، هیچ‌وقت دوباره ازتون خرید نمی‌کنن و شبکه فروشتون از هم می‌پاشه.
نتیجه‌گیری: از کجا شروع کنیم؟
اگه می‌خواید بازاریابی شبکه‌ای رو توی شرکت‌تون اجرا کنید، باید از همین امروز این کارها رو انجام بدید:
بررسی کنید که محصولتون مناسب این مدل فروش هست یا نه.
یه پلن درآمدی شفاف و عادلانه طراحی کنید.
روی آموزش فروشنده‌ها سرمایه‌گذاری کنید.
یه پلتفرم قوی برای مدیریت فروشنده‌ها و کمیسیون‌ها بسازید.
تبلیغات و جذب فروشنده‌ها رو شروع کنید.
